Ustawa antylichwiarska co zmienia na rynku chwilówek?

Data dodania: 15 lutego 2023 r. / Aktualizacja: 24 marca 2023 r.
Ochrona pozyczkobiorców - Ustawa antylichwiarska Ochrona pozyczkobiorców - Ustawa antylichwiarska
Źródło: Pixabay / Pexels

Od 18 grudnia 2022 r. obowiązuje ustawa antylichwiarska, która zmieni dotychczasowy rynek pożyczek pozabankowych. Jednak te zmiany nie zaczęły obowiązywać w jednym terminie. Będą wchodzić stopniowo. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, na czym polegają te zmiany w ramach nowej ustawy antylichwiarskiej, kiedy w pełni będzie obowiązywać, czy jakie skutki odczują instytucje pożyczkowe.

Na czym polega ustawa antylichwiarska?

Ustawa antychliwiarska to potoczna i skrócona nazwa dokumentu. To tak naprawdę zbiór zmian w przepisach prawnych, które pozwalają państwu na efektywną walkę z niedozwoloną lichwą. Dokładna nazwa aktu prawnego to Ustawa z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie.

Odnosi się ona do takich dokumentów jak:

  • Kodeks cywilny,
  • Kodeks postępowania cywilnego,
  • Kodeks karny,
  • Ustawa Prawo bankowe,
  • Ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych,
  • Ustawa o kredycie konsumenckim.

Pierwsza ustawa antylichwiarska wprowadzona została w 2006 r. Obecne zmiany zostały już zaplanowane w ramach Polskiego Ładu.

Samo pojęcie lichwy oznacza udzielanie pożyczek, na których nieuczciwie wzbogacają się instytucje pożyczkowe. Dzieje się to za sprawą pożyczania pieniędzy na wysoki procent i ukrywania dodatkowych kosztów i opłat przed klientami.

Kogo dotyczy ustawa antylichwiarska?

Ustawa antylichwiarska dotyczy firm pożyczkowych pozabankowych oraz ich etycznej działalności wobec klientów firm pożyczkowych.

Głównym celem wprowadzenia zmian w ramach ustawy antylichwiarskiej jest ochrona osób fizycznych, które zaciągnęły pożyczki pozabankowe i podpisały umowy pożyczki. Zabezpieczenie ma dotyczyć nieetycznych praktyk pożyczkodawców. Zwłaszcza że przez długi czas rynek pożyczek pozabankowych pozostawał poza przepisami prawa polskiego.

W związku z tym przepisy ustawy antylichwiarskiej przeciwdziałają lichwie, żeby polepszyć prawa konsumentów.

Na dobrą sprawę lichwa jest zakazana w polskim prawie. Odpowiedzialność za takie nieetyczne udzielanie kredytów konsumenckich reguluje kodeks karny.

Nowe założenia ustawy antylichwiarskiej — co się zmieni?

Nowe przepisy dotyczące ustawy antylichwiarskiej rozszerzają i dodają nowe przepisy ustaw już istniejących w innych aktach prawnych. W Kodeksie cywilnym zostały dodane np. informacje o:

  • skutkach, kiedy dojdzie do przedterminowej spłaty pożyczki, niż wynika to z zapisów w okresie spłaty pożyczki;
  • w jaki sposób powinny wyglądać zabezpieczenia zwrotu pożyczki pozabankowej;
  • obowiązek informacyjny, jaki leży na firmie pożyczkowej względem pożyczkobiorcy przed zawarciem umowy pożyczkowej;
  • opis definicji dotyczące kosztów pozaodsetkowych,
  • wzór, na podstawie którego można wyliczyć maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów pożyczki;
  • określenie górnego limitu kosztów pozaodsetkowych.

Najwięcej zmian ustawa wprowadza w akcie prawnym o kredycie konsumenckim. Wśród nich znalazły się m.in.:

  • firmy udzielającej pożyczek muszą mieć kapitał zakładowy na poziomie 1 mln zł;
  • środki przeznaczone na udzielanie pożyczek nie mogą pochodzić z działalności, która opiera się na gromadzeniu pieniędzy od osób fizycznych, prawnych lub innych jednostek albo z emisji obligacji, lub innych instrumentów dłużnych;
  • wprowadzenie zasady odpowiedzialności firmy pożyczkowej za działania i zaniechania jej pracowników i pośredników w zakresie udzielanych kredytów konsumenckich.

Pozostałe istotne zmiany wprowadzone ustawą antylichwiarską zostały opisane w kolejnych akapitach tego artykułu.

Wysokość maksymalnych odsetek pożyczek pozabankowych

Ustawa antylichwiarska wprowadza wysokość maksymalnych odsetek. W związku z tym nie będą mogły być one wyższe niż:

  • 5% kwoty pożyczki, kiedy okres spłaty pożyczki wynosi do 30 dni,
  • 20% kwoty pożyczki w przypadku umowy pożyczki pieniężnej na okres spłaty powyżej 30 dni.

Wymagana zdolność kredytowa klientów

Już teraz skończy się era pożyczek bez sprawdzania baz. Ocena zdolności kredytowej konsumenta będzie musiała się odbyć z wykorzystaniem zaufanej instytucji, która zajmuje się gromadzeniem danych finansowych, dotyczących biorącego pożyczkę. Do takich instytucji należą m.in.:

  • BIK — Biuro Informacji Kredytowej,
  • BIG — Biuro Informacji Gospodarczej.

Dopiero kiedy nie uda się przeprowadzić oceny zdolności kredytowej na podstawie baz, to wtedy pożyczkobiorca obligatoryjnie jest zobowiązany przedstawić:

  • zaświadczenie o dochodach,
  • wysokości stałych kosztów jego całego gospodarstwa domowego.

Co więcej, oświadczenie jest konieczne, kiedy konsument wnioskuje o pożyczkę gotówkową, której wysokość przekracza dwukrotność minimalnego wynagrodzenia.

Nadzór państwa nad firmami pożyczkowymi

W końcu instytucje pożyczkowe będą podlegać nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. To bardzo dobra wiadomość dla pożyczkobiorców. To jest jeden z głównych elementów, jakich brakowało na rynku pożyczek pozabankowych. Wejście w życie nowej ustawy oznacza również że:

  • zostaną wprowadzone sankcje dla firm pożyczkowych oraz członków zarządu firmy, jeżeli nie dotrzymają swoich obowiązków wskazanych w ustawie;
  • instytucje pożyczkowe będą zobligowane do pokrycia opłat w związku z kosztami nadzoru;
  • konsekwencje karne za wprowadzenie w błąd KNF;
  • możliwość wykreślenia firmy z rejestru instytucji pożyczkowych i pośredników kredytowych (który prowadzi KNF), jeżeli przestanie spełniać wymagania określone przez nadzór.

Ustawa antylichwiarska dotyczy nie tylko samego nadzoru nad instytucjami pożyczkowymi.

Kiedy wejdzie w życie ustawa antylichwiarska?

Ustawa antylichwiarska będzie wchodzić w życie etapami. Wszystkich zmian ustawodawcy nie mogą wprowadzić w tym samym czasie. Zwłaszcza że oznacza to wprowadzenie zmian w wielu różnych aktach prawnych. Poniżej znajdziesz wszystkie ramy czasowe dotyczące samej ustawy antylichwiarskiej oraz zmian, jakie wprowadza w innych przepisach.

  1. Ustawa o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie wejdzie w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli od 18 grudnia 2022 r.
  2. Znowelizowane przepisy w innych aktach prawnych weszły w życie po 30 dniach od ogłoszenia ustawy.
  3. Wprowadzone przepisy dotyczące limitu kosztów pozaodsetkowych zaczęły obwiązywać 18 grudnia 2022 r.
  4. Kwestie dotyczące zdolności kredytowej konsumenta zaczną obowiązywać 18 maja 2023 r.
  5. Firmy pożyczkowe mają czas do 31 grudnia 2023 r. na dostosowanie się do prowadzonej formy prawnej oraz wysokości kapitału zakładowego ustalonego w ustawie.
  6. Objęcie instytucji pożyczkowych nadzorem KNF zaczyna się od 1 stycznia 2024 r.

Jakie konsekwencje przyniosą nowe przepisy dla instytucji pożyczkowych?

Wraz z dniem, kiedy w pełni weszły przepisy ustawy antylichwiarskiej, nastał trudny czas dla firm pożyczkowych.

Z jednej strony zmiany były konieczne, bo przez chwilówki niewinni ludzie tracili dorobek swojego życia. W końcu klienci firm pożyczkowych zasługują na traktowanie w uczciwy sposób.

Natomiast z drugiej strony objęcie firm pożyczkowych tak wymagającymi regulacjami, może wywrócić rynek pożyczek pozabankowych do góry nogami. Zwłaszcza z niekorzystnymi skutkami dla klientów.

Dlaczego? W końcu skutki takiego działania mogą oprowadzić do upadłości firm pożyczkowych, co może doprowadzić do tego, że część klientów zostanie pozbawiona dostępu do szybkiej pożyczki. Skutkować to może przeniesieniem się chwilówek do szarej strefy, nad którą już państwo nie zapanuje.

Co ważne, to instytucje pożyczkowe, które są obecnie wpisane do rejestru instytucji pożyczkowych Komisji Nadzoru Finansowego, mogą na razie dalej prowadzić swoją działalność. Jednak do 31 grudnia 2023 r. muszą dostosować się do nowych wymogów i m.in. zapewnić odpowiednią wysokość kapitału zakładowego.

Jakie są maksymalne koszty pożyczki i kredytu konsumenckiego w ramach nowej ustawy antylichwiarskiej?

Nowa ustawa antylichwiarska określa nie tylko sam sposób działalności instytucji pożyczkowych, wysokość odsetek maksymalnych, które obowiązują w okresie trwania umowy, ale też maksymalne pozaodsetkowe koszty pożyczki.

Pozaodsetkowe koszty w kredycie konsumenckim nie mogą być wyższe niż 25% całkowitej kwoty pożyczki konsumenckiej.

W celu obliczenia limitu pozaodsetkowych kosztów stosuje się wzór:

MPK = K * n/R * 20%

Gdzie:

MPK — wysokość maksymalnych pozaodsetkowych kosztów pożyczki,

K — całkowita kwota zobowiązania (to suma wszystkich środków z wyłączeniem współfinansowanych kosztów pożyczki),

n — okres spłaty pożyczki liczony od dnia wydania pieniędzy w ramach umowy pożyczki (jest wyrażany w dniach),

R — liczba dni w roku.

Natomiast 20% w tym wzorze oznacza wysokość pozaodsetkowych kosztów uzależnionych od:

  • kosztów pożyczki niezależnych od okresu kredytowania wynoszących 10%,
  • kosztów pożyczki uzależnionych od kresu kredytowania wynosi również 10%.

Przed wprowadzonymi zmianami ustawą antylichwiarską, wartości te wynosiły 25% i 30%.

Dodatkowo w ramach nowych przepisów dotyczących maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych obniżone zostały one do 45% całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego. Wcześniej koszty te mogły być na poziomie 100%!

Niezaprzeczalne jest to, że zmiany w zakresie pożyczek pozabankowych były konieczne. Za dużo razy dochodziło do sytuacji nadużyć i nieetycznych rozwiązań wobec pożyczkobiorców. Zmian jest bardzo dużo i miejmy nadzieję, że wyjdą z korzyścią dla obu stron.

Ocena artykułu
Oddaj głos, bądź pierwszy!

Komentarze

WongaChwilówka nr 1 w rankingu